Հարցազրույց Գյումրու «Ստ. Ալիխանյանի անվան տիկնիկային թատրոն» ՀՈԱԿ-ի տնօրեն ԱՐՄԵՆՈՒՀԻ ՄԱՆՈՒԿՅԱՆԻ հետ:
— Տիկին Մանուկյան, ինչպես տեսնում եմ՝ Տիկնիկային թատրոնում սկսվել են շենքի և տանիքի վերանորոգման աշխատանքները (նախահաշվային ընդհանուր արժեքը կազմում է 71 մլն 741 հազար դրամ՝ 45 տոկոս պետության համամասնությամբ)։ Տիկնիկայինը լինելով Անդրկովկասի առաջին պետական թատրոնը, ունենալով շուրջ 87 տարվա լուրջ ավանդ՝ բավականին խնդիրներ էր կուտակել:
— Այո, ուրախությամբ և մեծ համբերատարությամբ տանում ենք շինարարության հետ կապված անհարմարությունները: Չնայած, ինչ սկսվել են շինաշխատանքները, ընդհանուր համաձայնության եկանք արձակուրդային շրջան վերցնել, մինչև տեսնեինք՝ ուր կհասնեին: Բայց, ինչպես տեսնում ենք, շինաշխատանքները դեռ երկար կտևեն: Շենքում, բնականաբար, ներկայացումներ չենք կարողանա ցուցադրել, սակայն այնքան շատ զանգեր ենք ստանում Հայաստանի տարբեր մարզերից, քաղաքներից, թե երբ եք բացելու թատերաշրջանը, այդ թվում նաև տուրիստական խմբերը: Ստիպված պետք է ասեմ, որ այս ընթացքում մենք չենք կարողանալու մեր շենքում ներկայացումներ ցուցադրել, բայց նպատակ դրեցինք ու 87-րդ թատերաշրջանը բացեցինք արտագնա ներկայացումներով: ՀՀ տարբեր վայրերում մեր թատրոնը կփորձի հյուրախաղերով ներկայանալ: Նաև տարբեր կառույցների հետ համագործակցությունների մեջ ենք, կոլեկտիվ հայտեր են ներկայացնում, նաև Վահագն Ղուկասյանի հետ համաձայնության ենք եկել, որպեսզի ներկայացում խաղանք Արվեստների ակադեմիայի նորաբաց բակում: Սակայն նպատակներից առաջ, ինչպես բոլորի, այնպես էլ մեզ համար առաջնահերթ է մեր երկրում տիրող իրավիճակները, քանզի նման պայմաններում որքան էլ աշխատելու ցանկությունը մեծ լինի, լիարժեք չենք կարողանա ծավալվել, ուրախացնել, լիաթոք ծափողջույններ ստանալ հանդիսատեսից:
— Ինձ միշտ հետաքրքրում է, թե ինչպե՞ս է հաջողվում տիկնիկային թատրոնին աշխատել, հաջողություններ գրանցել, մեծ թվով հանդիսատես գրավել… տեխնիկայի այսպիսի զարգացվածության, մեր կյանք խուժած համացանցի ընձեռնած լայն հնարավորություններին զուգահեռ:
— Անկեղծ ասած՝ մեզ մոտ էլ նման մտավախություններ կային, թե ինչպե՞ս կկարողանանք երեխաներին կտրել օն-լայն, գունեղ ու հետաքրքիր ինտերնետ հարթակից: Բայց պատկերացրեք, այն կենդանի շփումը, որ մենք ենք տալիս, դերասանների էներգետիկան կարողացավ երեխային բերել թատրոն, ու փոխադարձ սեր զգալ նրանց կողմից: Մենք էլ էինք մտածում, թե ինչպիսի նորարարություններ հնարավոր կլինի մտցնել, որպեսզի կարողանանք երեխային բերել թատրոն, բայց այսօր այդ երեխան ինքն է պարտադրում ծնողին, թե պիտի գնանք այս կամ այն ներկայացմանը: Թատրոնը, արվեստը մոգական ձգողականություն ունի, և տիկնիկայինը կարողանում է երեխայի ներաշխարհ թափանցել ու նրան կտրել այլ իրականություններից:
— Հատկապես ո՞ր կամ ինչպիսի՞ ներկայացումներին եք առաջնահերթություն տալիս, ավելի ճիշտ՝ փոքրիկ հանդիսատեսն ինչպիսի՞ նախընտրություն ունի:
— Շատ հաճախ խաղում ենք հայ հեղինակների հեքիաթների հիման վրա ներկայացումներ, ինչո՞ւ. որովհետև մտավախություն կա կորցնելու հայկականությունը: Շատ կարևոր է ազգայինին առաջնահերթություն տալը: Վերջին շրջանում բեմադրեցինք Հովհաննես Թումանյանի «Անբան Հուռին», որը վերանվանեցինք՝ «Վայ Հուռի, վայ»: Ու պատկերացրեք, այնքան մեծ բավականություն ու ձգտում կար հանդիսականի կողմից՝ գալ ու վայելել հեքիաթը, որը գիտեին, սակայն այլ վերամշակմամբ էր իրենց ներկայացվում: Բայց նաև անմասն չենք արտասահմանյան գրականություն, հեքիաթներ ներկայացնելուց, որպեսզի թատրոնի խաղացանկը բազմաժանր լինի: Անգամ հին ներկայացումները, որոնք անընդմեջ եղել են մեր խաղացանկում, բերում ենք, համապատասխանեցնում ենք ժամանակին, թարմացվում են տիկնիկները, դեկորները, երաժշտությունը:…
— Տիկնիկներին ժամանակակից կերպարներով ներկայացնո՞ւմ եք:
— Այո, իհարկե, մանավանդ, երբ կան ներկայացումներ, որոնք ասելիքով խիստ ժամանակային են. օրինակ՝ «Կարմիր գլխարկով գայլը» վերանվամբ ներկայացումը, որտեղ գայլը տիեզերք է թռնում, ռոք-ն-ռոլլ է պարում: Պիտի ժամանակակից շունչ հաղորդես, որպեսզի երեխան ձգտվի քեզ: Ինչ խոսք, եթե հայկական հեքիաթ ենք ներկայացնում, պահպանում ենք ազգայինը:
— Դերասաններն իրե՞նք են իմպրովիզացիաներ անում, թեպետ, գիտեմ, որ զավեշտալի դեպքեր են եղել, թե՞ սցենարով եք նախատեսում:
— Դերասանները բազմափորձ են, և ուղղակի երեխաների տրամադրությունը որսալով, կենդանի կապի մեջ են մտնում:
— Իսկ երաժշտական ձևավորո՞ւմը: Թե՞ օգտվում եք եղածից:
— Ունենք երկու երաժշտական ձևավորողներ: Ռեժիսորն ազատ է ստեղծագործելու, և ավելի ճկուն է գտնվում, և զգում է երեխաների հոգուն մոտ մեղեդիները:
— Աբոնեմենտներո՞վ եք աշխատում:
— Մենք աբոնեմենտներով չէինք աշխատում: Ինքս մարզպետարանին գրություն ուղարկեցի, և կարծում եմ, դա էլ է նպաստել, որ համայնքապատկան կառույցները ներառվեցին աբոնեմենտային ծրագիր և կառավարությունն է ֆինանսավորում: Դա շատ լավ է, քանզի այն երեխաները, որոնց ընտանիքները սոցիալական ծանր վիճակում են, հավասար հնարավորություն են ունենում: Թեպետ, դա իր բացասական կողմն էլ ունի, որն որոշակի ազդում է կառույցների ֆինանսականի վրա: Բայց որ երեխաների համար ես աշխատում, ու որքան շատ երեխա է օգտվում քո աշխատանքի պտուղներից՝ դա ոգևորիչ է: Հոսքը մշտապես կա, Հայաստանի տարբեր մարզերից են գալիս, շփվում են, քաղաքն են տեսնում:
— Մեկ այլ հանգամանք էլ կա. ես՝ լինելով սովետական ժամանակաշրջանի սերունդ, գիտեմ, թե ինչ ազդեցություն կարող է թողնել «ստիպողաբար» որևէ բանի ընտելացնելը: Օրինակ, ԽՍՀՄ տարիներին ամսագրեր էին ստիպողաբար բաժանորդագրում, սակայն այն նպաստում էր, որ մենք մեր ձեռքը վերցնեինք այն ու ընթերցեինք: Նույնն էլ բազմաբնույթ խմբակներին է վերաբերում:
— Կարծում եմ, ինչ-որ տեղ դա նպաստում է: Տեսեք, ասենք՝ արվեստի պահով. եթե դու երեխային չես սովորեցնում, ընտելացնում արվեստի տվյալ ճյուղին, նա կարող է և ձգտում չունենա. այդպես կսովորեցնես, կդաստիարակես: Բայց մենք արդեն այն մակարդակին ենք եկել, որ արդեն պարտադրողական չէ, այլ ըստ ցանկության է, ու շատ են ցանկացողները:
— Համագործակցո՞ւմ եք հայաստանյան կամ արտասահմանյան թատրոնների հետ: Մանավանդ, ԿԳՄՍ նախարարությունն առաջնահերթություն է տալիս նման ֆորմատներին:
— Ես շատ եմ տեղ տալիս նման համագործակցություններին, քանզի այն ստեղծագործական որակի վրա լավ ազդեցություն է թողնում, փորձի փոխանակում է… Այստեղ ֆինանսական կողմն է, որը գործելու լայն հնարավորություն չի տալիս: Ես անգամ քաղաքապետին եմ դիմել, որ մեզ ֆինանսավորեն, որպեսզի մենք հրավիրյալ դերասան կամ ռեժիսոր բերեինք:
— Նախարարությունը ՀՈԱԿ—ներին ուշադրություն դարձնո՞ւմ է:
— Ժամանակին, երբ մեր թատրոնը լուսավորության հետ կապված խնդիր ուներ, մենք գրությամբ դիմեցինք, սակայն այդպես էլ պատասխան չստացանք: Բացի այդ, կարծում եմ, նախարարությունն ավելի շուտ պետական կառույցների հետ է աշխատում:
— Է՞լ ինչ խնդիրներ ունեք:
— Չորս տարի առաջ մեր ֆինանսավորմամբ, իմ հնարավորություններով, քաղաքի բարի կամքի տեր մարդկանց շնորհիվ կարողացանք թատրոնի առաջին հարկը վերանորոգել: Այստեղից սկսվեց, որ կարծես հասկացան՝ այս թատրոնն էլ կարևոր զարկերակ է քաղաքի համար: Շենքից հետո մեզ համար առաջնային է տեխնիկական զարգացումը:
— Հետաքրքիր է. եթե այլ դերասաններ կարող են ուրիշներից ինչ—որ բան վերցնել, խաղաոճ փոխել, տիկնիկայինի դերասանն ունի՞ այդ հնարավորությունը:
— Նման պրոցեսների համար կարևոր է հյուրախաղային միջավայրը: Վերջին շրջանում փորձեր արվեցին, որ թատրոնը դուրս գա Հայաստանից, բայց ինչ-ինչ պատճառներով դա էլ հետաձգվեց: Յունիմայի (Տիկնիկային արվեստի գործիչների միջազգային միության հայկական կենտրոն) նախագահ Արմեն Սաֆարյանի շնորհիվ մենք մասնակցում ենք փառատոների, որին մեր դերասանները մեծ հաճույքով են մասնակցում, և որն էլ լուրջ փորձի փոխանակում է: Բայց, մնացած դեպքերում մենք մեզանով ենք առաջ գնում, մեր դերասաններով. Մելինե Սիմոնյան, Գառնիկ Պետրոսյան, Արշալույս Պետրոսյան, Ամալյա Ամիրխանյան, մեր հենասյուներն են: Բացի այդ, վերջին տարիներին մենք արդեն տարբեր ձևաչափեր ենք օգտագործում՝ նախկինում միայն ձողիկավոր տիկնիկներ էինք օգտագործում, իսկ հիմա նաև հարթակային, ձեռնոցային, ստվերային… Անգամ, էքսպերիմենտներ ենք անում, դերասաններն են ձուլվում տիկնիկներին, տարբեր ֆորմատներ ենք փորձում: Հետո մեր տիկնիկագործ Կարեն Թովմասյանը ծանոթությունների լայն շրջանակ ձեռք բերեց՝ օն-լայն հարթակով կապ հաստատելով արտասահմանյան տիկնիկագործների հետ, և դա ևս մեզ համար շատ կարևոր էր: Մենք Իտալիայի հետ կապ հաստատեցինք, իրենք Գյումրի էլ եկան, այնտեղ զարգացած է տիկնիկային թատրոնը:
— Գիտեմ, որ շատ զավեշտալի դեպքեր են եղել. մեկը կպատմե՞ք:
— Ընդհանրապես, երեխաներն իրենց ակտիվությամբ ավելի հետաքրքիր են դարձնում ներկայացումը, իսկ մեր դերասաններն էլ պահը բաց չթողնելով՝ արձագանքում են նրանց: Ժորա Պետոյանն է պատմում. «Գտնված երազը» ներկայացման ժամանակ խոսքեր կան՝ «կոնֆետ, կոնֆետ», երեխան դահլիճից ասում է՝ «ես ունեմ», ու տալիս է: Մի անգամ էլ ներկայացման ժամանակ երեխան ասում է. «Գայլուկ, սպասե էրթամ զուգարան՝ չիշիկ ունիմ…», Գայլ-դերասանն էլ պատասխանում է. «Գնա, գնա, ես կսպասեմ…»… դե պատկերացրեք՝ ինչ բարձր տրամադրությամբ է անցնում մեր ներկայացումները:
— Թատրոնը վերանորոգվելուց հետո՝ ի՞նչ կունենանք:
— Առաջին հարկը, ինչպես որ եղել է, մանկական ներկայացումների համար կմնա: Երկրորդ հարկն ենք օգտագործելու, այնտեղի դահլիճն է վերանորոգվում: Այստեղ լինելու է պատանի և մեծահասակ հանդիսատեսի համար դահլիճ: Դերասանների պակաս չունենք: Մեր գործը մենք շատ ենք սիրում, և շատ լավ ընկալում ենք մեր առաքելությունը, այնպես որ, տրտնջալու ժամանակ չկա: Կարևորը գոնե մինչ Ամանոր ավարտին հասցնեն, քանզի մեր հանդիսատեսը, մանավանդ փոքրիկներն անհամբեր սպասում են: